-
1 киртә
1. сущ.1) жердь, пря́слокиртә кисү — ру́бка ле́са на же́рди
киртәләрдән корылган койма — забо́р из жерде́й
2) и́згородь, огра́да, загоро́дкабасу киртәсе — полева́я и́згородь, око́лица
кибән киртәсе — и́згородь (загоро́дка) сто́га
3) с.-х. заго́н; ка́рда ( на лугу)4) загражде́ниетимерчыбык киртәләр — про́волочные загражде́ния
танкка каршы киртәләр — противота́нковые загражде́ния
5) перен.а) прегра́да, препя́тствие, барье́ралда зур киртәләр бар әле — впереди́ ещё име́ются больши́е препя́тствия (прегра́ды)
яхшылыкның киртәсе юк — (посл.) для доброты́ нет прегра́д
б) поме́ха, препя́тствие (в работе, в каком-л. начинании и т. п.)эшкә киртә булу — быть поме́хой де́лу
•- киртә тоту••- киртәгә керми торган
- киртәдән чыгу 2. прил.жердяно́йкиртә койма — жердяно́й забо́р
-
2 койма
I сущ.забо́р, огра́да, загоро́дка, и́згородь || забо́рныйташ койма — ка́менная огра́да
киртә койма — и́згородь из жерде́й
үсмә койма — жива́я и́згородь
койма тоту (кою) — поста́вить забо́р; огороди́ть забо́ром
IIкойма тактасы — забо́рная доска́
-
3 ограда
-
4 огородить
сов.( что) киртәләү, киртәләп алу, киртә тоту, койма тоту, ихаталау -
5 арт
1. сущ.обычно в притяж.ф.1)арттан этү — толка́ть (подтолкну́ть) сза́ди
артыңа мендәр куй — положи́ за́ спину поду́шку
нигә артыңа яшерәсең уенчыгыңны? — почему́ пря́чешь игру́шку за́ спину?
б) за́дняя (обра́тная, ты́льная, оборо́тная) сторона́ (мебели, здания, сооружения, памятника)шкафның алдын буяган, арты буяусыз — шкаф спе́реди покра́шен, а сза́ди (с обра́тной стороны́) - нет
дәфтәр артындагы тапкырлау таблицалары — табли́ца умноже́ния на обра́тной (оборо́тной) стороне́ тетра́ди
машинаның артына беркетелгән номерлар — номера́, прикреплённые сза́ди маши́ны
в) зад, за́дняя часть (телеги, трактора, вагона, автомобиля, поезда); задо́карбаның артына ябышып — ухвати́вшись за задо́к (зад) теле́ги
2) спи́нка ( стула)пинҗәкне урындык артына элү — пове́сить пиджа́к на спи́нку сту́ла
кресло артына таяну — облокоти́ться о спи́нку кре́сла
3) за́дник, задо́к разг. ( у сапог)арты тапталып беткән тапочка — та́почка со сто́птанным за́дником
4) назаты́льник ( шапки)5) разг. корма́ (у парохода, корабля)6) разг. коне́ц, после́дствие; имеет тж. индив. переводыарты ничек булыр соң бу эшнең? — а како́в же бу́дет коне́ц (после́дствие) э́той зате́и?
арты хәерле (яхшы) булсын — чтоб ко́нчилось (заверши́лось) благополу́чно (хорошо́); пусть ко́нчится добро́м
7)а) в составн.; геогр. названиях за-елга арты — заре́чье
Казан арты — Заказа́нье
Кавказ арты республикалары — закавка́зские респу́блики
бәйрәм арты көннәре — послепра́здничные дни
сугыш арты еллары — послевое́нные го́ды
8) в знач. послелога артыутырыш арты утырыш — заседа́ние за заседа́нием
көн арты көн үтә — прохо́дит день за днём
рәхмәт арты рәхмәт алу — получа́ть благода́рность за благода́рностью
б) разг. за (кем, чем, после кого, чего) (стоять в списке, занимать очередь)синең арты булырмын — я за тобо́й (по́сле тебя́) бу́ду
9) в знач. нареч. артында перен. за спино́й, за глаза́, загла́зноартымда сөйләгән сүзгә игътибар итмәскә тырышам мин — на то, что говоря́т за мое́й спино́й, стара́юсь не обраща́ть внима́ния
артында патшаны да сүгәләр — (посл.) за спино́й (за глаза́) и царя́ руга́ют
10) в знач. послелога артына за (что-л., кого-л.) (спрятаться, положить что-л.); за (кем-л., чем-л.); по, за (что-л.) прост.вокзал артына чыгу — вы́йти за вокза́л
велосипедны койма артына сөяү — прислони́ть велосипе́д за забо́ром
куаклар артына яшеренү — спря́таться за кусты́
11) в знач. послелога артындаклуб артында - бакча — за клу́бом - сад
бу күренеш артында нәрсә ята? — что кро́ется за э́тим явле́нием?
аның артында озын чират — за ним дли́нная о́чередь
артымда кыштырдау ишетелеп китте — за спино́й у меня́ послы́шался шо́рох; позади́ (меня́) послы́шался шо́рох
депутат артында халык тора — за депута́том стои́т наро́д; за спино́й депута́та стои́т наро́д
12) в знач. послелога арттан, артыннансезнең арттан барабыз — идём за ва́ми; идём сле́дом (за ва́ми)
йөгер артларыннан — беги́ вслед; беги́ за ни́ми вдого́нку
үлгән артыннан үлеп булмый — (посл.) вслед за поко́йным не умира́ют (т. е. не следует отчаиваться)
безнең арттан алырсыз — полу́чите по́сле нас (за на́ми)
синең чират минем арттан (артымнан) булыр — твоя́ о́чередь бу́дет за мной (по́сле меня́; позади́ меня́)
в) вслед, в спи́ну, вдого́нкуберәүнең артыннан кычкырып калу — кри́кнуть кому́-то вдого́нку
г) из-за спины́ (кого, чьей) (выглядывать, смотреть, появляться)ашаган артыннан ук — сра́зу по́сле еды́
чәчү артыннан бүтән эшләр башлана — вслед за се́вом начина́ются други́е рабо́ты
е) за (кем, чем); позади́ (сза́ди) (кого, чего), позади́ (себя́), за собо́й (по, за чем) прост.машина артыннан төтен боҗралары калдырып чаба — маши́на мчи́тся, оставля́я позади́ (себя́) ко́льца ды́ма
бия артыннан колыны бара — за кобы́лой идёт её жеребёнок; позади́ (сза́ди) кобы́лы идёт её жеребёнок
юл бара биек таулар артыннан — доро́га идёт за высо́кими гора́ми
ж) за (чем, кем)дан артыннан куу — гна́ться за сла́вой
олау артыннан олау үтеп тора — прохо́дит подво́да за подво́дой
балык артыннан балыкны алып кына тора — так и выта́скивает ры́бу за ры́бой
з) из-за (кого, чего)урман артыннан трактор дөбердәве ишетелде — из-за ле́са донёсся гро́хот тра́ктора
•- артына борылып карау
- артка әйләнеп карау
- артына әйләнеп карау
- артка карап
- артка карап кына
- артка карый-карый
- артка карый-карый гына
- артка карау
- артына карау
- артка тибү
- артка утыру
- арт белән утыру
- артта эшләнгән
- артта әйтелгән
- артта ясалган
- артта тартылган
- артта булган
- арттан барып
- арттан җитеп булмау
- артыннан җитеп булмау
- арттан җитә алмау
- артыннан җитә алмау
- арттан җитү
- арттан ияреп
- арттан иярү
- арттан иярүче
- арттан йөрү
- арттан йөрүче
- арттан карап калу
- арттан килеп
- артын сикертү••арт белән тыңлау — прост. слу́шать за́дом
арт кыздыру — прост. (букв. греть зад) загора́ть (на со́лнце)
арт кысу — прост. прикуси́ть (закуси́ть) язы́к
арт тазарту (чистарту) — см. арт сөртү 1)
арт тайдыру — прост. уви́ливать/увильну́ть (от выполнения поручения, от участия в общем мероприятии)
арт төртергә (дә) вакыт юк — прост. присе́сть (да́же) не́когда
арт чиста (таза, коры) булу — прост. быть чи́стым (чи́стеньким)
арт юеш (чыланган) булу — прост. быть не без греха́; ры́льце в пуху́ ( у кого)
артка әйләнеп (борылып) карарга (да) өлгермәү — не успе́ть огляну́ться
артка да элмәү; колакка да элмәү — прост. и у́хом не ведёт (поведёт); и в ус не ду́ет
артка кул җитмәү — ру́ки не дохо́дят, что́бы сде́лать за собо́й (по́сле себя́) ( что)
артка кыл (да) сыймый (сыярлык түгел) — прост. не́когда (да́же, и) поверну́ться
артка су керү — см. аска су керү
артка тибеп — прост. взаше́й, в ше́ю, в три ше́и, с тре́ском прост. (выставить дебошира, прогнать лентяя с работы)
артка ут кабу — усил.; см. аска су керү
артка ут капкан кебек — прост. как угоре́лый (суетиться, бежать, спешить)
артка ут ягу — прост. жа́рить, пожа́рить, зажа́ривать, поджа́ривать прост.; сде́лать так, что́бы земля́ горе́ла под нога́ми ( у кого)
арттан караганда беренче — пе́рвый сза́ди, после́дний
арттан төтен чыгу — прост. (аж) дым идёт
арттан төшү — см. артка төшү 1)-4)
арттан чыгару — прост. сочиня́ть/сочини́ть; выду́мывать/вы́думать
арттан чыгу — см. артка төшү 3)
- арт белән борылуартыннан төшү — гна́ться ( за кем), пресле́довать
- арт белән киртә җимерү
- арт бирү
- арт борыр урын юк
- арт борыр урын да юк
- арт сөртү
- артка төшү
- артка үтү
- артына төшү
- артыннан йөрү 2. прил.1) за́дний (шина, колесо автомобиля)арт тәгәрмәч — за́днее колесо́
арт кесә — за́дний карма́шек (карма́н)
автобусның арт ишеге — за́дние две́ри авто́буса
2) за́дний (огород, сад, плетень)арт капка — за́дние воро́та
3) разг. за́дний, обра́тный, ты́льный, оборо́тныйбинаның арт ягы — за́дняя сторона́ зда́ния
витринаның арт ягы — обра́тная сторона́ витри́ны
•- арт ишек- арт ишектән
- арт сан
- арт саңаклылар
- арт юл куышлыгы
- арт як••арт аяк белән йөрү — ходи́ть (стоя́ть) на за́дних ла́пках
арт санны онытып — прост. неприли́чно забы́вшись ( спать)
арт ягы йомшак (сыек) — ненадёжный, сла́бый
арт ягы нык (таза) — прост. кре́пкий, спра́вный ( хозяин); чу́вствует себя́ кре́пким (уве́ренным); сиди́т кре́пко; кре́пкий (спра́вный) мужи́к (хозя́ин)
арт якка су керү — см. аска су керү
арт якка тибү — см. артка тибү
арт якка үтү — см. артка үтү
-
6 перегородить
-
7 обвести
сов.1) (кого-что, вокруг чего-л.) тирәли йөртеп чыгу, уратып чыгу, әйләндереп йөртеп чыгу2) ( кого-что) (оглядеть) күздән кичерү, [күз] йөртеп чыгу3) ( что чем) әйләндереп алу, [койма] тоту, киртәләп чыгу4) ( что чем) (очертить) түгәрәкләп чыгу, тирәли сызып чыгу, йөртеп чыгу5) ( кого), спорт. уратып үтүобвести вокруг пальца — кәкре каенга терәтү; төпсез чанага утырту
-
8 живая изгородь
үсемлек киртә, үсемлек койма -
9 загородка
ж; разг.койма, киртә, читән -
10 нагородить
сов.(что, чего)1) (киртәләр, койма һ.б.ш.) тоту2) перен.; прост. юк-барны сөйләп (язып) ташлау, әллә ниләр сөйләп (язып) ташлау -
11 ограждение
-
12 отгородиться
сов.1) ( отделить себя) бүленү, бүлеп алыну (койма, киртә һ.б.ш. белән)2) перен.; разг. ( изолировать себя) читләшү, араны өзү -
13 перегородка
См. также в других словарях:
киртә — (КИРТӘЛӘҮ) – 1. Егып, ботакларыннан арындырылган юан булмаган озын агач кәүсәсе; колга 2. Өй, бакча, басу һ. б. әйләнәсендә шундый агач кәүсәләрен казык баганалар арасына буйга салып эшләнгән аралы койма. 3. күч. Комачау, тоткарлык … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ихата — Йортны, корылмаларны әйләндереп алган киртә, читән яки койма 2. Киртә, койма яки читән белән әйләндереп алынган урын; ишегалды. ИХАТА ИТҮ (КЫЛУ) – 1. Ишегалдын киртәләп корылма белән әйләндереп алу 2. Чолгап алу, ихата хасил итү … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
штакетник — 1. Койма, рәшәткә ясарга яраклы тар агач планка, вак такта 2. Шундый вак тактадан ясалган киртә – койма, рәшәткә … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
ихаталау — Койма, читән яки киртә белән уратып алу … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
барьер — 1. Ныклы комачау: стена, киртә һ. б. 2. Арата: бүлмәне бүлеп торган тәбәнәк койма яки рәшәткә 3. күч. Һәртөрле чикли, тоткарлый торган нәрсә ценз барьеры. Демократиягә, иҗтимагый аралашуга комачау тудыра торган рәсми законнар, кагыйдәләр … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җепсә — и. 1. Сосада шүрене урнаштыру торган таякчык; шүре күчәре. диал. Тәгәрмәч теше, киги 2. Өй яки каралты кыегында түбә такталарын беркетү өчен бәпкәләргә аркылы кагылган агач. Гомумән берничә тактадан ясалган әйбердә (койма, капка һ. б.) такталарны … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
рәшәткә — 1. Тар такталардан тезеп яки металл чыбыкларны аркылы торкылы беркетеп эшләнгән корылма. Такта яки металл чыбыклар белән берәр нәрсәне, урынны әйләндереп алган койма, киртә 2. Каты ягулык янганда көле аска төшсен өчен куелган челтәр. РӘШӘТКӘ… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
читән — Бастырып яки буйга үрелгән чыбыклардан ясалган киртә. с. Читәннән ясалган, читәннән үреп ясалган читән койма. с. Читәнгә балчык сылап ясалган читән абзар. ЧИТӘН АРБА, ЧЫТЫР АРБА, ТАРАНТАС – Утыра торган урыны чит читләп тал чыбыклардан үреп… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
